Ný Orkuspá, staða og horfur á raforkumarkaði og um orkuskipti 

20 mars 2024

Orkustofnun kynnir útgáfu nýrrar Orkuspár, sem samþættir Raforkuspá og Orkuskiptaspá. Þessi útgáfa veitir innsýn í framtíð raforkumarkaðarins og framtíð orkuskipta, miðað við tvær sviðsmyndir: grunnspá og háspá. 

Spárnar byggja á tveimur sviðsmyndum:

Í grunnspá er litið til hóflegs vaxtar í umsvifum og núverandi þróunar í orkuskiptum (e. business as usual). Litið er til miðspáa í mannfjölda og komu ferðamanna. Vöxtur stórnotkunar fylgir svipuðum vexti og undanfarin ár en gert er ráð fyrir að rafeldsneyti verði innflutt á tímabilinu. 

Í háspá er gert ráð fyrir auknum umsvifum í stórnotkun og miðað við háspár um mannfjölda og komu ferðamanna. Í sviðsmyndinni er gert ráð fyrir hraðari orkuskiptum og að rafeldsneyti verði framleitt í takti við eftirspurn í innanlands- og millilandanotkun. 

Sjá Orkuspá

Helstu niðurstöður og áskoranir: 

Helstu niðurstöður eru að nýtt framboð raforku mætir ekki aukinni eftirspurn fyrr en mögulega árið 2027. Nýtt framboð getur dugað fyrir umfangsmiklum orkuskiptaverkefnum árið 2030 ef því er ekki ráðstafað í önnur verkefni.  

Umtalsverð eftirspurn eftir raforku hefur verið síðastliðin tvö ár frá ýmiss konar stórnotkun og raforkuverð í heildsölu hefur nálgast verð á öðrum Norðurlöndum. Aukinn vilji er því til að byggja nýja raforkuvinnslu en í mörgum tilfellum hefur undirbúningur virkjanakosta og tenginga þeirra við flutningskerfið gengið hægt frá samþykki í rammaáætlun.  

Svo hagkvæmni náist í framleiðslu rafeldsneytis þarf aukinn stuðning við slík verkefni eða að raforkuverð lækki umfram vænta þróun. Erfitt getur verið fyrir orkuskiptaverkefni að keppa við aðra stórnotendur á markaði um kaup á raforku sem og við innflutning sem þiggur niðurgreiðslur. Kostnaður endurnýjanlegs eldsneytis er mun hærri en jarðefnaeldsneytis. 

Orkuskipti í vegasamgöngum og hjá skipum þurfa að ganga umtalsvert hraðar en í núverandi stöðu svo að skuldbindingar á ábyrgð Íslands í loftslagsmálum náist. 

Í háspá er gert ráð fyrir að bein notkun raforku vegna orkuskipta verði nærri 2,5 teravattstundir (TWh) og allt að 10 TWh vegna framleiðslu rafeldsneytis árið 2050 til jafns við innanlands- og millilandanotkun. 

Umtalsverðar umbætur hafa verið gerðar á orkuspánni frá fyrri árum með framboðsspá og verðspá raforku, hagkvæmnisgreiningu rafeldsneytis ásamt bættum gögnum og aðferðarfræði í greiningum vegasamgangna. Ítarleg fylgigögn og nánari greiningar verða birtar undir talnaefni á vefsíðu Orkustofnunar. Stofnunin hefur einnig hafið reglulega birtingu á skammtímahorfum á raforkumarkaði undir nafninu raforkuvísar, og aukið tíðni gagnabirtinga fyrir raforku og orkuskipti. Gögn og greiningar eru mikilvæg undirstaða fyrir eftirlit og ákvarðanir stofnunarinnar.  

Orkuspá Orkustofnunar

Hægt er að nálgast niðurstöður og forsendur Orkuspárinnar hér: https://orkustofnun.is/upplysingar/talnaefni/orka  

Gagnvirka framsetningu á helstu niðurstöðum Orkuspárinnar má finna hér: https://orkustofnun.is/orkuskipti/orkuspa_2024  

Björn Arnar Hauksson, deildarstjóri gagna og greininga, og sérfræðingur raforkueftirlits, og Jón Ásgeir Haukdal Þorvaldsson, verkefnastjóri orkuskipta, kynna spána á meðfylgjandi myndbandi.